*تأسیس بازارچه‌های مرزی
سال 72 بود که مجلس وقت به منظور ساماندهی تجارت مرزی و کمک به اشتغال‌آفرینی سالم با اصلاح ماده ۱۱ قانون واردات و صادرات به دولت اجازه داد که در برخی مناطق مرزی با اهدافی نظیر ایجاد اشتغال و تأمین معیشت ساکنان این مناطق، کنترل قاچاق کالا و افزایش امنیت مرزها و با رعایت مقررات واردات و صادرات نسبت به راه‌اندازی بازارچه‌های مرزی اقدام کند.
همچنین بر اساس ماده ۲۲ آئین‌نامه اجرایی مرتبط با این اصلاحیه، بازارچه مرزی محوطه‌ای است محصور واقع در نقطه صفر مرزی و در جوار گمرکات مجاز به انجام تشریفات ترخیص کالا یا مکان‌هایی که طبق تفاهمنامه‌های منعقد شده بین جمهوری اسلامی ایران و کشورهای همجوار تعیین می‌شود. صادرات کالا در بازارچه‌های مرزی تنها با ارائه تعهدنامه کتبی صادرکننده مطابق فرم تعهد ابلاغی که به تأیید مسئول بازارچه مرزی رسیده باشد، قابل انجام بوده و نیاز به ارائه تعهد ارزی نیست. براساس آئین‌نامه اجرایی مذکور، ورود و ترخیص کالا در بازارچه‌های مرزی تنها با ارائه فاکتور فروش غرفه‌های بازارچه‌های مرزی کشور مقابل، امکان‌پذیر بوده و به ارائه سایر مدارک از قبیل پیش برگ (پروفرما) و بارنامه حمل نیاز ندارد، علاوه بر اینکه ثبت آمار در محل هر بازارچه توسط نماینده وزارت بازرگانی انجام می‌شود.
از آنجا که براساس این آئین‌نامه، تمام اشخاص حقیقی ساکن در مناطق مرزی و اشخاص حقوقی که در مناطق مذکور فعالیت می‌کنند مجاز به فعالیت در بازارچه‌های مرزی هستند، همین موضوع سبب اشتغال به کار مرزنشینان شده و نقاط صفر مرزی را به مکان‌های پرجنب‌و‌جوش تجاری تبدیل می‌کند، از این رو بازارچه‌ها و معابر مرزی به عنوان یکی از اهرم‌های مهم در ایجاد اشتغال و توسعه روابط تجاری با کشورهای همجوار در سال‌های گذشته تأثیر قابل توجهی در فعالیت‌های اقتصادی داشته‌اند البته ناگفته نماند که ایجاد بازارچه‌های مرزی با تمام مزایایی که دارد در پاره‌ای اوقات رونق قاچاق و تجارت غیرقانونی را به دنبال داشته است به طوری که راهی برای فرار از پرداخت حقوق، عوارض گمرکی و سود بازرگانی محسوب می‌شوند اما در هر حال باید توجه داشت بازارچه نیز مانند بسیاری از نقاط مرزی زمینه‌های بالقو‌ه‌ای را برای قاچاق دارد که در صورت نظارت دقیق بر صادرات و واردات توسط نهادها و سازمان‌های ذیربط، امکان آن به حداقل کاهش می‌یابد.
با توجه به اهمیت این موضوع به نظر می‌رسد ایجاد بازارچه‌های مرزی در استانی چون آذربایجان غربی با دارا بودن حدود یک هزار کیلومتر مرز مشترک با سه کشور ترکیه، عراق و جمهوری آذربایجان، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است چرا که علاوه بر بالا بردن توان گسترش ارتباط تجاری و اقتصادی با کشورهای همسایه در ارتقای ضریب امنیت مرزها و جلوگیری از قاچاق می‌توانند تأثیر زیادی داشته باشند.
*بازارچه‌های مرزی آذربایجان غربی
ساری‌سو در ماکو، صنم‌بولاغی در پلدشت، سرو در ارومیه، کیله در سردشت، تمرچین در پیرانشهر، ناویه‌خان در اشنویه، رازی در خوی و بازارچه بازرگان در ماکو بازارچه‌های مهم این استان را در مجاورت مرزهای ترکیه، عراق و جمهوری آذربایجان تشکیل می‌دهند.
علاوه بر این بازارچه کوزه‌رش سلماس نیز از جمله مصوبات هیئت وزیران بوده که شهریورماه سال جاری هیئت دولت بنا به درخواست ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز، به تعطیلی ۳۱ بازارچه مرزی کشور حکم داد و اشنویه و کوزه‌رش سلماس در آذربایجان غربی از جمله آنها هستند.
بازارچه مرزی کوزه‌رش سلماس ـ گلینجک ترکیه که در فاصله 45 کیلومتری سلماس واقع است از سال 69 به مدت دو سال فعال بوده اما از اواخر سال 70 تاکنون بنا به دلایل مختلف تعطیل بوده و با وجود وعده‌های متعدد مسئولان در زمینه بازگشایی این بازارچه مرزی بعد از تصویب هیئت وزیران نیز سخنان متناقضی مطرح می‌شود.
*وعده‌ها
در راستای مصوبات هیئت وزیران برای احداث بازارچه مرزی سلماس از نیمه دهه 80 فرماندار سلماس و سایر دست‌اندرکاران در سخنان خود آغاز به کار این بازارچه را به طور مکرر اعلام کرده‌اند.
ـ در این زمینه غلامحسین عماری فرماندار وقت سلماس طی مصاحبه با خبرگزاری فارس (1/8/85) می‌گوید « با پیگیری‌های وزارت امور خارجه و استانداری آذربایجان غربی بازارچه مرزی کوزه‌رش سلماس بازگشایی می‌شود» اما از فعالیت این بازارچه خبری نشد.
ـ در سال 88 رحیم قربانی استاندار وقت آذربایجان غربی در دیدار با کنسول جدید ترکیه در ارومیه با اشاره به مفاد تفاهمنامه امضا شده در همایش بین‌المللی سرمایه‌گذاری در استان بین مسئولان آذربایجان غربی و ترکیه گفت «ایجاد سه بازارچه جدید در مناطق بورالان /اقدیر، کوزه‌رش /گلینجک و شیخ‌سیلو/ چالدران مورد توافق قرار گرفته است.
ـ در ادامه بار دیگر عماری فرماندار سلماس در تاریخ 20/9/88 طی گفت‌وگو با واحد مرکزی وعده سه سال قبل خود را تکرار کرد و خبر از بازگشایی این مرکز داد و ستد مرزی داد.
وی گفت: « در سفر اخیر هیئت ایرانی به ترکیه به ریاست استاندار آذربایجان غربی توافق اولیه برای بازگشایی بازارچه مرزی سلماس حاصل شده و قرار است در نشست مشترک 21 دی ماه امسال در اغدیر ترکیه توافقنامه نهایی راه‌اندازی آن امضا شود» اما سال 88 هم تمام شد و خبری از فعالیت این بازارچه نشد.
ـ در سال 89 بهروز بهروز فرماندار وقت سلماس در مدت چهار ماه سه بار در دوهفته‌نامه آوای سلماس شماره‌های 123، 127 و 128» خبر از آغاز به کار این بازارچه داده است موضوعی که تکرار آن امری بی سابقه بوده و اسلاف او نیز آن را مکرراً اعلام کرده‌اند در این راستا پرویز تقوی یکی از مقام‌های مسئول نیز در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس از اعلام آمادگی طرف ترک برای ایجاد بازارچه مرزی مشترک در سلماس خبر داد مسئله‌ای که به نظر می‌رسد مهمترین دلیل باز نشدن گره چند ساله است.
ـ براساس خبر منتشر شده از سایت اطلاع‌رسانی فرمانداری سلماس در تاریخ 11/11/89، مرتضی نظری فرماندار این شهرستان از افتتاح بازارچه مرزی کوزه‌رش سلماس در شهریورماه سال آینده خبر می‌دهد.
ـ وی در مرداد ماه سال جاری نیز در بازدید خبرنگاران ارومیه از مرز کوزه‌رش اعلام کرد: بازارچه مرزی کوزه‌رش در زمینی به مساحت 45 هزار مترمربع و با 10 میلیارد ریال اعتبار احداث می‌شود که طرف ترک قول مساعد برای راه‌اندازی آن تا شهریور ماه امسال داده است.
ـ به دنبال اعلام مصوبه دولت مبنی بر رأی به تعطیلی 31 بازارچه مرزی غیرفعال کشور از جمله دو بازارچه مرزی کوزه‌رش سلماس و اشنویه، فرماندار شهرستان سلماس در تاریخ 22 شهریور ماه سال جاری در گفت‌وگو با یک سایت خبری موضوع تعطیل شدن بازارچه مرزی کوزه‌رش سلماس را تکذیب کرد.
مرتضی نظری با اشاره به اینکه مصوبه هیئت دولت توضیح داد: بازارچه مرزی کوزه‌رش سلماس، هم اینک در دست ساخت است و تاکنون نیز هیچ ترددی از این مرز صورت نگرفته است.
وی با اشاره به اینکه مصوبه هیئت دولت شامل این بازارچه نمی‌شود، اضافه کرد: ایجاد این بازارچه مرزی، سال 83 به تصویب هیئت دولت رسیده است و تاکنون نیز هیچگونه فعالیت تجاری در آن صورت نگرفته است.
نظری تصریح کرد: منظور دولت از بازارچه‌های غیرفعال، آنهایی هستند که در گذشته در آن کالا رد و بدل می‌شد و هم اکنون به صورت غیر فعال درآمده‌اند.
فرماندار سلماس با بیان اینکه با هیئتی از این شهرستان به سرپرستی بنده و حضور کارشناسانی از سه معاونت سیاسی اجتماعی، امنیتی و برنامه‌ریزی استانداری به کشور ترکیه سفر می‌کنیم، تأکید کرد: اگر دولت به دنبال تعطیلی بازارچه مرزی کوزه‌رش بود هیچگاه اجازه‌ی سفر به ترکیه به ما داده نمی‌شد چرا که این سفر با هماهنگی وزارت امور خارجه کشور انجام می‌شود.
*اظهارات فعلی مسئولان
با وجود تلاش خبرنگار فارس در ارومیه مبنی بر انجام گفت‌وگو با فرماندار سلماس و مسئولان استانداری آذربایجان غربی در زمینه آخرین وضعیت بازارچه کوزه‌رش، مصاحبه با معاون امنیتی انتظامی استاندار آذربایجان غربی و نماینده مردم سلماس در مجلس شورای اسلامی میسر شد.
معاون امنیتی انتظامی استانداری آذربایجان غربی می‌گوید: براساس مصوبه هیئت وزیران بازارچه‌هایی که در حال رکود هستند فعال نمی‌شوند.
عیسی قنبری می‌افزاید: در وسعت 967 کیلومتری مرز مشترک آذربایجان غربی با سه کشور همسایه وجود 9 بازارچه و معبر مرزی کافی است و ضرورتی برای بازگشایی بازارچه مرزی دیگری وجود ندارد.
وی با بیان اینکه به لحاظ نسبت تعداد بازارچه مرزی به وسعت مرز جلوتر از میانگین کشوری هستیم، ادامه می‌دهد: بازارچه مرزی کوزه‌رش فعال نمی‌شود.
اما نماینده مردم سلماس در مجلس شورای اسلامی نظر دیگری دارد.
علی‌اکبر آقایی می‌گوید: بازارچه مرزی سلماس از مصوبات سال 1383 وزیران بوده و در سال جاری شورای توسعه و امنیت پایدار غرب و شرق و شورای امنیت ملی آن را تصویب کرده است.
وی اضافه می‌کند: دستورالعمل این شورا در تاریخ 26 دی‌ماه، بازگشایی این بازارچه است.
به گفته آقایی بر اساس توافقات دو طرف ایران و ترک، باید دو طرف امکانات اجرایی از جمله تأسیسات، ساخت‌وسازهای مرزی و راه‌های ارتباطی را فراهم می‌کردند که از طرف ایران آسفالت سلماس ـ کوزه‌رش تا میله مرزی انجام گرفته است.
این نماینده مجلس تصریح می‌کند: موافقت‌نامه‌هایی بین دو کشور ایران و ترکیه مبنی بر فعالیت‌های بازارچه‌های خوی، سلماس و ارومیه صورت گرفته که طبق آن تأخیر در فعالیت‌های این بازارچه ظلم برای مردم استان به ویژه مردم سلماس تلقی می‌شود.
رئیس گروه دوستی و پارلمانی ایران و ترکیه به نامه اخیر اداره کل صادرات جمهوری ترکیه اشاره و اضافه می‌کند: براساس نامه واصله کشور ترکیه نسبت به بازگشایی بازارچه مرزی کوزه‌رش سلماس به جد اعلام همکاری می‌کند و ما نیز به طور سریع از طریق ریاست جمهوری پیگیری می‌کنیم.
وی در زمینه مصوبه هیئت وزیران مبنی بر تعطیلی این بازارچه می‌گوید: شاید دولت نام کوزه‌رش را به اشتباه در لیست بازارچه‌های غیرفعال گنجانده است چرا که این بازارچه معبر نیست و از طرفی غیرفعال نبوده که تعطیل شود و ما درصدد فعال کردن آن هستیم لذا این موضوع باید هر چه سریع‌تر اصلاح شود و اعلام آمادگی کشور ترکیه را به فال نیک بگیریم.
آقایی در زمینه جمع‌آوری تابلوهای راهنمای مسیر بازارچه کوزه‌رش نیز اظهار می‌دارد: با حذف نام کوزه‌رش از لیست بازارچه‌های غیرفعال تابلوهای راهنما نیز نصب می‌شود.
بنابراین با توجه به اظهارات متناقض این سوال بی‌پاسخ در ذهن متبادر می‌شود که با چه استدلال و منطقی مسئولان وعده تحقق این مهم را می‌دهند اگر تصمیم دولت تعطیلی این بازارچه بود چرا برای بازگشایی آن هزینه شده است و مسئول این بی‌تدبیری چه کسی است؟
نظرات شما عزیزان:
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت: